Wieś istnieje prawdopodobnie od początków państwowości polskiej. Była stolicą kasztelani rudzkiej i archidiakonatu. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z pocz. XII w. (1106) i została zamieszczona w Kronice Galla Anonima. Bulla gnieźnieńska Innocentego II wymienia Rudę wśród 18 grodów kasztelańskich dających uposażenie arcybiskupowi gnieźnieńskiemu. W źródłach pisanych występują kasztelani rudzcy: Imisław (ok. 1212), Jan (1231-33), Bronisz (1238).
W okresie rozbicia dzielnicowego Ruda wraz z kasztelanią wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk. Pierwotnie należała do dzielnicy senioralnej, od 1182 r. należała do książąt kaliskich, potomków Mieszka Starego (w tym do Władysława Odonica, legendarnego założyciela Wielunia), w 1228 r. zajęta została przez książąt śląskich. Zamek rudzki zajął w 1249 r. książę poznański Przemysł I, syn Odonica.
W l. 1264 i 1266 wymieniany jest wójt Rudy - Fryderyk, co świadczy o miejskim charakterze osady lokowanej na prawie niemieckim. W 1281 r. Henryka Probus wymusił na synu Przemysła I, Przemyśle II zrzeczenie się kasztelani rudzkiej; w tymże roku przenosi on siedzibę kasztelani do Wielunia (przy czym kasztelanowie do 1411 r. tytułują się zamiennie rudzkimi bądź wieluńskimi), w 1299 r. po raz ostatni wspomina się o ziemi rudzkiej, w l. 1419-20 przeniesiona zostaje również siedziba archidiakonatu i kolegiata. Od XIV w. Ruda wymieniana jest jako wieś szlachecka, wspomina się jej właścicieli, którzy przeważnie posiadali jedynie część wsi - Andrzeja (1373), starostę wieluńskiego Stańczyka z Rudy h. Odyniec (l. 1396-1424), brata Stańczyka Andrzeja (1400-1424), podsędka wieluńskiego Andrzeja, s. Stańczyka (1431-59), Stańczyka, syna Andrzeja (kupił on od Dzierżka z Rychłowic część wsi w 1459 r.). W latach późniejszych wciąż występują zmiany własnościowe, transakcje dotyczą mniejszych lub większych części wsi: w 1462 r. Dziechna i Mikołaj kupili ziemię od Jadwigi, Bartosz Wyszembork nabył część od Dziechny, a sołtys z Wydrzyna Piotr kupił 2 łany od Stanisława ze Starzenic; Andrzej Stańczyk zastawił część ziemi w Rudzie Stanisławowi Starzechowskiemu w 1463 r., Piotr Urbański z Urbanic kupił od mieszczanina wieluńskiego Jana Wyszemborka w 1496 r. 2 łany, Bieniarz Wilam zastawił część swych dóbr w Rudzie Stanisławowi Starzeńskiemu (z kmieciami Albertem Janosem i Piotrem Sroką), a następnie sprzedał je braciom Klemensowi, Pawłowi i Albertowi z Urbanic w 1499 r. Sołtys rudzki wspomniany jest w 1472 r. W l. 1497-98 wymienia się współwłaściciela wsi Jana Stańczyka Rudzkiego, a przy okazji w 1497 r. folwark rudzki. W 1552 r. wieś miała trzech właścicieli, 4 kmieci należało do zamku wieluńskiego, w 1520 r. część ziemi należała ponadto do tutejszej parafii i szkoły. Jako jeden właścicieli w 1553 r. wymieniany jest Piotr Masłowski, którego majątek podzielili między siebie jego synowie w 1561 r. W 1780 r. od Masłowskich dobra rudzkie kupili Taczanowscy.
W 1827 r. wieś liczyła 268 mieszkańców i 34 domy, w 1886 r. odpowiednio 512 i 61. W 1871 r. wymieniane są browar i gorzelnia, w latach późniejszych również wapiennik i wiatrak (funkcjonował jeszcze w l. 30-tych).
Wieś została poważnie zniszczona we wrześniu 1939 r.

W Rudzie urodził się Ludwik Hiacynt Gąsiorowski (16. sierpnia 1807 r. - 9. grudnia 1863 r.), ojciec polskiej historii medycyny, autor Zbioru wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce od czasów najdawniejszych aż do najnowszych.

Na miejscowym cmentarzu mogiły 12 żołnierzy 36 pp Legii Akademickiej 28 DP Armii „Łódź” poległych pod Kamionką-Parcelą 2. września 1939 r. Pochowani zostali przy drodze w pobliżu miejsca śmierci, w 1948 r. ich prochy ekshumowano i przeniesiono do Rudy.
Ponadto znajduje się tu symboliczny grób żołnierzy Armii Czerwonej poległych podczas wyzwalania okolic w styczniu 1945 r. Ich szczątki przeniesiono w 1948 r. do kwater wojskowych na cmentarzu w Wieluniu.

Projekt „Wspieraj lokalnie” powstał dzięki współpracy Instytutu Wsparcia Organizacji Pozarządowych z PITax.pl Łatwe podatki.

fundusze

link do kamery on-line z placu legionów

cmentarz

PUBLICZNY TRANSPORT ZBIOROWY W GMINIE WIELU

65plus ok

karta rodzinom 3+

karta dużej rodziny